Programma woensdag 18 april 2007

Programma 

Toelichting op het programma

Saint-Saëns schreef Prière oorspronkelijk voor viool en orgel, maar maakte al snel een bewerking voor de cello, opgedragen aan Gerard Hekking (1879-1942), leraar aan het Conservatorium van Amsterdam en solocellist van het Concertgebouworkest en later van ‘l'Opera de Paris'.
Saint-Saëns schreef Prière meer dan 40 jaar na zijn beroemde Celloconcert in A mineur. Dit was aan het einde van zijn leven, twee jaar voordat hij in Algiers stierf aan een longontsteking. Aan de ‘moderne' harmonieën die Saint-Saëns in het middengedeelte van Prière gebruikt, is goed te horen dat het om een late compositie gaat. Dat het woord ‘modern' relatief moet worden opgevat, blijkt wanneer u bedenkt dat Prière zeven jaar na Schönberg's Pierrot Lunaire is geschreven en in hetzelfde jaar als de Vuurvogel van Stravinsky.
Goebaidoelina, de in Duitsland woonachtige Russische componist, wordt wel de vertegenwoordiger van de Nieuwe Muziek in de voormalige Sovjet-Unie genoemd. Ze haalt haar inspiratie onder andere uit filosofische, spirituele en religieuze teksten. De titel In Croce (Aan het kruis) wijst erop dat deze compositie vooral een religieuze lading heeft.
Het lijden van Christus wordt in de muziek uitgedrukt door de extreme vibrato tonen op de cello, de lange glissando lijnen en kwarttonen (de tonen die tussen de halve tonen zitten), die Goebaidoelina soms gebruikt om van een noot naar een halve noot hoger te gaan.
De 5-delige vorm van het stuk is een verwijzing naar de vorm van het kruis zelf. (Vier uiteinden van het kruis en een ontmoetingspunt van alle lijnen samen.)
Het kruis verschijnt ook nog in een andere vorm: de stemmen van het orgel en de cello kruizen elkaar dikwijls. Soms speelt het orgel ‘aan de andere kant van het kruis' dan de cello, bijvoorbeeld in het begin van In Croce, waar het orgel hoge tonen speelt, terwijl de cello zijn lage C-snaar bespeelt.

Camille Saint-Saëns (1835 - 1921)

- Prière (1919)

Sofia Goebaidoelina (*1931)

In Croce (1979)