Programma woensdag 4 september 2019

Informatie over de uitvoerende(n)

Ciska Mertens studeerde luit bij Toyohiko Satoh aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Sinds haar studie is zij actief als uitvoerend musicus, zowel in ensembles, (barok-)orkesten als met solowerk. De afgelopen jaren werkte zij vooral in kleine bezettingen, zo vormde zij een barokluitduo met luitist Earl Christie. Als solist speelde zij in verschillende internationale (luit-)festivals.

Zij is daarnaast luitdocent in Leiden en voorzitter van de Nederlandse Luitvereniging. In die laatste hoedanigheid heeft zij zich onder meer bezig gehouden met de organisatie van de Internationale Luitdagen in Utrecht, in 2013 en 2018, in samenwerking met het Festival Oude Muziek en is zij betrokken bij de organisatie van het tweejaarlijkse Schuytfestival in Leiden.

Over het programma

Het Leiden waar Rembrandt Harmensz. van Rijn opgroeide, had vanaf de oprichting van de universiteit in 1575 een internationale uitstraling. Studenten waren afkomstig uit de protestantse gebieden in Europa. Samen met de elite van de Republiek der Verenigde Nederlanden ontvingen zij hier hoger onderwijs. Ook Rembrandt is na zijn schooljaren bij de Latijnse school enkele jaren ingeschreven geweest als student aan de universiteit.

Onder deze omstandigheden was Leiden een aantrekkelijke plaats voor musici om te werken. In het bijzonder was dit het geval voor luitspelers omdat de luit onder studenten een populair instrument was.

In dit programma is muziek te horen van David Janszoon Padbrué, in Leiden bekend als luytslager en meester van de musiecke.

Rond 1600 werkte de student Adriaan Joriszoon Smout (1580-1646) uit Rotterdam aan zijn luitmanuscript, dat nu bekend staat als het Thysius manuscript, dat in de Thysiusbibliotheek op het Rapenburg in Leiden ligt. Een zeer lijvig boekwerk dat een prachtig tijdsbeeld geeft van de populaire muziek uit het begin van de 17e eeuw.

De belangrijkste luitspeler die in de jeugd van Rembrandt in Leiden werkte was de oorspronkelijk uit Antwerpen afkomstige Joachim van den Hove (1567-1620) Enkele tientallen jaren was hij één van de leidende musici in de Nederlandse Republiek. Hij publiceerde enkele muziekboeken die decennialang over heel Europa verkocht werden.

Het ging Van den Hove vele jaren goed, hij speelde voor en met de elite en gaf bijvoorbeeld les aan prins Frederik Hendrik, maar in 1616 vertrok Van den Hove halsoverkop uit Leiden vanwege grote schulden. In 1620 overleed hij berooid in Den Haag.

Van Herman Piso, of Harmen Pies is één luitstuk bekend. Hij werd in 1607 als student medicijnen aan de universiteit in Leiden ingeschreven. In eerste instantie was hij vooral bekend als luitspeler, vanaf 1624 stond hij bekend als organist van de Hooglandse kerk in Leiden. Hij was daarmee een opvolger van de componist/organist Cornelis Schuyt.

Nicolaes Vallet (1583-1642) een hugenoot uit Valenciennes, koos in het jaar 1613 domicilie in Amsterdam en bouwde een bestaan op als vrijgevestigde luitspeler en eigenaar van een dansschool.

We weten dat hij leerlingen opleidde en samenwerkte met andere luitspelers.

Hij speelde op aubades, bruiloften en partijen. Uit de opdrachten van zijn boeken weten we dat hij in de gegoede kringen van Amsterdam verkeerde.

Van zijn hand verschenen er enkele luitboeken in de jaren 1615-1620. In de 40er jaren van de 17e eeuw verschenen zijn laatste boeken, Apolloos soete lier en Le mont Parnasse

Dit programma is ook in PDF-formaat beschikbaar.